Devlet Hastanelerinde Akıllı Lens Ameliyatları. Av. Özge Altun. Gündemi çok fazla meşgul eden akıllı lens olayını Antalya Barosu Avukatlarından, S&Ö Hukuk ve Danışmanlık Bürosu Avukatı, Sağlık Hukukçusu Av. Özge Altun değerlendirdi.
Akıllı lens nedir? Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde Akıllı lens neden uygulanmaz? Devlet Hastanesinde akıllı lans takılması yasal mı?
İşte Avukat Özge Altun’un açıklamaları:
Bildiğiniz üzeri, katarakt ameliyatlarında göz içindeki matlaşmış olan doğal lensimiz çıkarılıp yerine suni lens takılmaktadır. Gelişen teknolojiyle birlikte lenslerin özellikleri artmış olup hem astigmatı düzelten torik lensler hem de uzak yakın ve orta mesafeyi gösteren Trifokal lensler kullanıma girmiştir. Bu lensler genel anlamda akıllı lens denmektedir.
Akıllı Lensler Devlet Hastanelerinde takılabilir mi?
Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen “Tıbbi Malzeme Temini ve Ödeme Esasları” konulu 15.06.2007 tarihli Genelge 2007/46’nın “A) Tıbbi Malzeme Temin Esasları” başlıklı “1- Sağlık kurumlarımızda yatarak tedavilerde kullanılan Ek:5 Listesi içeriğinde yer alan tıbbi sarf malzemeleri ile Ek:5/A ve Ek:5/B listesindeki tıbbi malzemeler hastane tarafından temin edilmek zorundadır” düzenlemesine göre hastalara dışarıdan malzeme aldırılması yasaklanmış olup malzemelerin Kamu Hastaneleri tarafından temin etmesi zorunlu hale getirilmiştir.
Ancak bazı hastaların, ameliyatlarında hastane lenslerin kullanılmasını rıza göstermeyerek, kendilerinin temin ettiği lenslerin kullanılmasını istediği ve hekimlerinde hastalar tarafından temin edilen lensleri kullandığı anlaşılmaktadır.
Akıllı Lens konusu mevzuat yönünden değerlendirildiğinde:
Hasta Hakları Yönetmeliğinin “Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama” başlıklı 22. Maddesinde “Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz.” Hükmünün yer aldığı, “Hastanın Rızası ve İzin” başlıklı 24. Maddesi birinci paragrafında ise “Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir…” beşinci paragrafında da “Tıbbi müdahale sırasında isteğini açıklayabilecek durumda bulunmayan bir hastanın, tıbbî müdahale ile ilgili olarak önceden açıklamış olduğu istekleri göz önüne alınır.” düzenlemesinin bulunduğu, aynı şekilde;
1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun 70.Maddesinde “Tabipler, diş tabipleri ve dişçiler yapacakları her nevi ameliye için hastanın, hasta küçük veya tahtı hacirde ise veli veya vasisinin evvelemirde muvafakatını alırlar.” Hükmü bulunduğu hem kanunun hem de yönetmeliğin ilgili hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; hekimlerin ameliyat yapmadan önce hastalarının rızasını almak zorunda olduğu bir gerçektir.
Hasta Hakları Yönetmeliğinin “Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım” başlıklı 11. Maddesinde yer alan “Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir.” Hükmü doğrultusunda, Hastaların; modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun tedavinin yapılmasını, hekimlerden isteme hakkının bulunduğu anlaşılmaktadır.
Akıllı Lens olayı Ameliyatı yapan Hekimler açısından değerlendirildiğinde ise;
“Tıbbi Deontoloji Nizamnamesinin” 6. Maddesinde “Tabip ve diş tabibi, sanat ve mesleğini icra ederken, hiç bir tesir ve nüfuza kapılmaksızın, vicdani ve mesleki kanaatına göre hareket eder. Tabip ve diş tabibi, tatbik edeceği tedaviyi tayinde serbesttir.” Hükmünün yer aldığı, yine “Hekimlik Meslek Etik Kuralları’nın” 8. Maddesinde “Hekim, mesleğini uygularken vicdani ve mesleki bilimsel kanaatine göre hareket eder.” düzenlemesine istinaden; hastaların tedavileriyle ilgili isteklerinin hekimler tarafından değerlendirilip karar verilmesinde bir sakınca görülmemiştir.
Akıllı Lens konusu malzeme yönetimi açısından değerlendirildiğinde ise;
Hastaların tarafından dışarıdan temin edilerek hastaneye getirilen bu lenslerin; “Taşınır Mal Yönetmeliği” “Amaç” başlıklı “1. Maddesinde” yer alan “Bu Yönetmeliğin amacı, kaynağına ve edinme yöntemine bakılmaksızın kamu idarelerine ait taşınır malların kaydı…” hükmü gereği kamu malı niteliği kazandığı ve anılan yönetmeliğin “Kayıt zamanı, kayıt değeri ve değer tespit komisyonu” başlıklı 13. Maddesi 1. Fıkrasına göre “ (1) Taşınırlar, edinme şekline bakılmaksızın kamu idaresince kullanılmak üzere teslim alındığında giriş; tüketime verildiğinde, … çıkış kaydedilir.” Hükmü gereği ve 2/c fıkrasında yer alan “Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırlarda; bağış ve yardımda bulunan tarafından ispat edici bir belge ile değeri belirtilmiş ise bu değer, belli bir değeri yoksa değer tespit komisyonunca belirlenen değer,” hükmü doğrultusunda kayıt altına alınması gerektiği düşünülmektedir.
Bu bağlamda; şikayete konu lenslerle ilgili olarak, aynı yönetmeliğin “Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırların girişi” başlıklı 16 . Maddesi “ (1) Kanunun 40 ıncı maddesi ile diğer mevzuat çerçevesinde bağış ve yardım olarak edinilen taşınırlar teslim alındığında, taşınır kayıt yetkilisi tarafından Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek kayıtlara alınır. Fişin birinci nüshası bağış ve yardım edene verilir veya gönderilir.” düzenlemesi gereği işlem yapılması gerektiği açıktır.
Yine akıllı lensleri Devlet Hastanesi kendisi satın alıp hastalara takabilir. Aslında yasak olan Devlet hastanesinde akıllı lens ameliyatı yapılması değil lensi vatandaşa aldırmaktır. Birde SGK’ya fatura ederken SGK düv lenslerin fiyatını esas aldığı için Lensler hastane tarafından satın alınıp aradaki farkı hasta karşılarsa mevzuata aykırı bir durum oluşmayacağı değerlendirilmektedir.
Konuyla ilgili tarafımıza gelen olaylarda tamamen profesyonel yaklaşımla değerlendirilmektedir. Olay, öncelikle işin uzmanı danışmanlarımız sorun sahibi ile görüşüp konuyu derinlemesine inceledikten sonra hukuki değerlendirme tarafımızdan yapılarak nihaiyi karar verilmektedir.
Av. Özge Altun
Telefon: 0 530 910 84 11
Adres: Yener Ulusoy Bulvarı No: 19 Yunus Emre Apt. Kat 3 Daire 24 Muratpaşa/Antalya